صنعت روانکار، صنعتی است که رسالت کاهش اصطحکاک بین سطوح متحرک و ثابت را دنبال می‌کند. روانکارها از دو جزو اصلی روغن پایه و مواد افزودنی تشکیل می‌گردند. شرکت‌های تولیدکننده روانکار با دریافت برش لوبکات از پالایشگاه‌ها و واردات مواد افزودنی، آن را به روغن پایه و در مرحله بعد به روغن نهایی جهت مصارف مختلف تبدیل می‌کنند. در ایران پنج شرکت فعال در صنعت روانکار وجود دارد که چهار شرکت از آن در بورس اوراق و بهادار تهران پذیرفته شده‌اند. بر اساس آمار و اطلاعات، ۸۵ درصد تقاضا برای محصولات روانکار از داخل کشور و مابقی به وسیله کالاهای وارداتی و قاچاق تامین می‌گردد. چهار شرکت تولیدکننده روانکار پذیرفته شده در بورس با نمادهای شبهرن، شنفت، شرانل و شسپا فعالیت می‌کنند. در میان چهار شرکت مذکور، شبهرن کیفیت محصولات بهتری را در مقایسه با سایر شرکت‌ها دارد. شسپا نیز در‌ جهت بالا بردن کیفیت محصولات خود طرح‌هایی را در دستور کار دارد.

سهم از بازار هر شرکت

سهم تولید شسپا در سال ۹۹، ۳۶ درصد می‌باشد که بیشترین درصد را به خود اختصاص داده و بعد از آن، شرانل، شبهرن و شنفت به ترتیب ۲۶ درصد، ۲۲ درصد و ۱۶ درصد سهم از بازار را به خود اختصاص داده‌اند.

سهم از درآمد محصولات هر شرکت

محصولات اصلی هر چهار شرکت عبارتند از روغن موتور دیزلی، روغن موتور بنزینی، روغن‌های فرآیندی (اسکترکت)، روغن‌های صنعتی و روغن پایه. بیشترین سهم از درآمد شبهرن مربوط به فروش روغن موتور دیزلی با ۴۰ درصد و روغن موتور بنزینی با ۲۹ درصد است. بیشترین سهم درآمد شنفت مربوط به روغن پایه با ۳۰ درصد و اکسترکت با ۱۸ درصد می‌باشد. شرانل ترکیب موزون‌تری در سبد درآمدی خود دارد و هر محصول حدود ۲۰ درصد درآمد شرکت را تشکیل می‌دهد. در شسپا اما ۴۵ درصد درآمد مربوط به فروش روغن پایه و ۱۴ درصد مربوط به فروش روغن دیزلی است.

روند حاشیه سود صنعت روانکار

به طور کلی می‌توان گفت حاشیه سود ناخالص در این صنعت دارای ثبات قابل قبولی بوده است. در واقع این صنعت می‌تواند به اندازه‌ای که هزینه‌ها افزایش یافته، نرخ خود را افزایش دهد. متوسط حاشیه سود ناخالص این صنعت ۲۹ درصد می‌باشد. لازم به ذکر است متوسط حاشیه سود ناخالص شرانل، شسپا و شنفت در محدوده ۲۷ درصد قرار دارد اما شبهرن با متوسط حاشیه سود ناخالص ۳۳ درصد، فاصله زیادی از بقیه شرکت‌ها دارد.

روند افزایش نرخ محصولات در سال‌های اخیر

به طور متوسط در هر سال شرکت‌های روانکار بین ۲۵ درصد تا ۳۰ درصد افزایش نرخ داشته‌اند. متوسط افزایش نرخ محصولات برای صنعت در هر سال ۲۷ درصد بوده است. بیشترین افزایش نرخ تاریخی مربوط به شسپا با ۳۰ درصد و کمترین مربوط به شبهرن با ۲۵ درصد می‌باشد. لازم به ذکر است انحراف معیار این افزایش نرخ‌ها عدد قابل توجهی است. علت اما جهش‌های ارزی و بالطبع افزایش نرخ محصولات صادراتی بوده است. در زمان‌های رکود و تثبیت نرخ ارز افزایش نرخ خاصی صورت نگرفته است. نکته قابل توجه دیگر این است که افزایش نرخ‌ها در بین شرکت‌ها همزمان رخ نمی‌دهد. به طور مثال افزایش نرخ شسپا در سال ۹۷، ۱۰۱ درصد بوده است. اما در سال ۹۸ کمترین افزایش نرخ مربوط به شسپا بوده است. یا در سال ۹۸ بیشترین افزایش نرخ مربوط به شبهرن بوده است اما در سال ۱۳۹۹ نرخ‌های شبهرن کمترین رشد را داشته‌اند.

روند افزایش نرخ در ۶ ماه ابتدای ۱۴۰۰

در شش ماه اخیر بیشترین افزایش نرخ محصولات مربوط به شرانل و سپس شسپا بوده است. افزایش کیفیت محصولات شرانل و سهم ۴۵ درصد روغن پایه از سبد درآمدی شسپا از عمده‌ترین دلایل این پیشتازی بوده است.

ساختار بهای تمام شده در صنعت

در این صنعت حدود ۹۵ درصد بهای تمام شده متاثر از قیمت نفت و نرخ دلار می‌باشد. بخش عمده‌ای از مواد مستقیم مصرفی در این صنعت مربوط به خرید لوبکات است. نرخ لوبکات مصرفی به صورت ضریبی از نرخ نفت کوره محاسبه می‌شود. خود نفت کوره نیز همبستگی ۹۵ درصد با قیمت نفت دارد. در سه ماهه ابتدای سال ۱۴۰۰، بیشترین نرخ لوبکات مصرفی مربوط به شبهرن و بیشترین نرخ مربوط به شسپا بوده است. در نهایت به طور کلی، متوسط درصد سود تقسیمی در سال‌های اخیر برای نمادهای شبهرن، شنفت و شرانل حدود ۹۰ درصد و برای شسپا حدود ۵۰ درصد بوده است.